श्रावण मास यह महीना भगवान शिव को अत्यन्त प्रिय हैं, पूरे माह धार्मिक रीति-रिवाजों का ताता लगा रहता हैं | कई विशेष त्यौहार श्रावण के इस महीने में मनाये जाते हैं | हमारे देश की परम्परायें हमें हमेशा ईश्वर से जोड़ती हैं, फिर उसमें एक दिन का त्यौहार हो या महीने भर का जश्न | सभी का अपना एक महत्व …

वर्तमाने स्मृतिशास्त्राणां धर्मशास्त्राणाञ्च प्रासङ्गिकता तिष्ठत्येकाऽवधारणा भारते सम्प्रति यत् कर्मकाण्डपूजनाद्येकमेव धर्म: तथा च एताभ्यामुभाभ्यां युक्तशास्त्रमेव धर्मशास्त्रमिति । परं प्राचीनैः धर्मशास्त्रकारैः स्मृतिकारश्चाभिहितं वर्तते यत् – धर्मनाम कर्तव्यनियमश्चेति । शक्यतैव वक्तुं लोकः यं धारयति वा लोक: येन धृतो भवति स धर्म उक्तं महाभारते – “धारणाद्धर्मो इत्याहुः धर्मो धारयेत् प्रजा ” । (महाभारत) “चोदना लक्षणो अर्थो धर्म :” । (जैमिनिन्यायमाला) तथा च धर्मस्य यत् …

संस्कृतवाङ्मये प्रथितमहाकवीनां वैशिष्ट्यमभिलक्ष्य पद्यमेतद् गीयते – उपमा कालिदासस्य भारवेरर्थगौरवम् । दण्डिनः पदलालित्यं माघे सन्ति त्रयो गुणाः ।। महाकविभारवेः प्रसिद्धिरर्थगौरवाय वर्तते । किं नाम अर्थगौरवम् ? कथं च एतदुपकरोति महाकाव्यम् ? कथं च गुणेन एतेन अद्भुतं यशो भारवे: ? इत्येतदत्र विवेच्यते । अर्थगौरवं नाम भावगाम्भीर्यं सद्भावभूषित्वं च, सुदीर्घमपि पन्थानं स्वल्पेनैव प्रयासेन परिणमति । भावमूलकत्वाद् महाकाव्यस्य भावभूषया च काव्यगौरवस्य समभिवृद्धेरर्थगौरवं महदुपकारकं महाकाव्यस्य …

कविता-वनिता-विलासः, वाणीपादपद्मविसजीविरसिकराजहंसः महाकवि-कालिदासः संस्कृतसाहित्यजगति देदीप्यमानदीपशिखेव राजते। अतः उच्यते- “KALIDS THE SHAKESPEARE OF INDIA.” पुनश्च – “पुष्पेषु जाती नगरेषु काशी नारीषु रम्भा पुरूषेषु विष्णुः । नदीषु गङ्गा क्षितिषेषु रामः काव्येषु माघः कविकालिदासः”॥ इति॥ कविकुलगुरुकालिदासः संस्कृतसाहित्याकाशस्य उज्ज्वलतारकासदृशः अस्ति । तस्य पीयूषस्त्रविणी अमोधवर्षिणी लेखनीतः नाटयत्रयं यथा – मालविकाग्निमित्रम्, विक्रमोर्वशीयम्, अभिज्ञानशाकुन्तलम्, महाकाव्यद्वयं-कुमारसम्भवम्, रघुवंशम्, गीतिकाव्यद्वयं – ऋतुसंहारः, मेघदूतम्, इति सृजति । एतासु रचनासु अभिज्ञानशाकुन्तलम् सर्वश्रेष्ठं …